Thói quen dùng tiền mặt

Tại hội thảo “Đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt khu vực nông thôn” được tổ chức mới đây, nhiều chuyên gia đã chỉ ra rằng đến thời điểm hiện nay việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam, đặc biệt là khu vực nông nghiệp, nông thôn còn nhiều hạn chế.

Thông tin được đưa ra tại hội thảo nói trên cho thấy hiện 40% số dân Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng, nhưng vẫn còn tới 90% chi tiêu hằng ngày sử dụng tiền mặt, 99% sử dụng tiền mặt khi thanh toán các mặt hàng dưới 100 nghìn đồng và có tới gần 85% giao dịch tại ATM là giao dịch rút tiền.

Ông Phạm Tiến Nam, Phó Chủ tịch Hội nông dân Việt Nam đánh giá những số liệu trên cho thấy, việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt hướng tới mục tiêu năm 2020, tiền mặt chỉ xuất hiện ở mức thấp hơn 10% trên tổng phương diện thanh toán là một mục tiêu nhiều thách thức.

Lý giải cho việc 90% chi tiêu hằng ngày sử dụng tiền mặt, lãnh đạo Hội nông dân Việt Nam phân tích: “Đối với những vùng khó khăn như nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, đại bộ phận người dân chưa có điều kiện tiếp cận với các dịch vụ và tiện ích thanh toán hiện đại. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc rút, sử dụng và trả nợ của người vay bằng tiền mặt còn rất lớn. Đối với các hợp tác xã, các hộ sản xuất kinh doanh cá thể, chủ trang trại, tỷ trọng sử dụng tiền mặt còn lớn hơn. Thói quen tiêu dùng bằng tiền mặt đã ăn sâu, bén rễ vào tiềm thức của dân chúng, cho nên việc triển khai thanh toán không dùng tiền mặt gặp nhiều khó khăn"

Làm gì để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt

Bàn về giải pháp phát triển thanh toán không dùng tiền mặt khu vực nông thôn, ông Nghiêm Thanh Sơn - Phó vụ trưởng Vụ thanh toán, NHNN đề xuất “Muốn phát triển thanh toán không dùng tiền mặt thì trước hết phải giúp cho mỗi người dân hiểu rõ những tiện ích của phương tiện thanh toán này. Nếu người dân có hiểu biết đầy đủ hơn thì họ sẽ cảm thấy an toàn hơn, thuận tiện và thoải mái hơn khi sử dụng dịch vụ mà ngân hàng cung cấp, từ đó tất yếu nảy sinh nhu cầu sử dụng”.

Ảnh minh họa

Đồng quan điểm phải để người dân hiểu rõ những tiện ích của phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, Phó chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Phạm Tiến Nam cho rằng việc tuyên truyền một cách cụ thể cho các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay trong nền kinh tế (chứ không phải tung hô cho các hình thức thanh toán mới) sẽ khiến khách hàng hiểu hơn, nắm được ưu nhược điểm của từng hình thức, rồi từ đó tự quyết định chọn lựa hình thức phù hợp nhất với mình. Có như vậy, những thay đổi này mới thực sự xuất phát từ nhu cầu tự thân và mới khiến cho khách hàng xóa đi thói quen và tập quán thanh toán chi tiêu bằng tiền mặt.

Còn theo bà Đỗ Hoài Linh, Chuyên gia ngân hàng (Viện NHTC, Đại học Kinh tế Quốc Dân), để đẩy mạnh phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn, cần phải nghiên cứu đặc biệt ở vùng nông thôn. Với những người dân nông thôn thì họ là những người nông dân có thu nhập thấp, thói quen không dùng tiền mặt cao nên thay đổi thói quen là không dễ dàng. Ngoài ra, giá trị của các khoản giao dịch, thanh toán thông thường là rất thấp nên cần phải nghiên cứu những công cụ nào phù hợp với những đặc điểm này.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, thực hiện chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Đảng và Chính phủ, trong thời gian qua, NHNN đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành chỉ đạo triển khai; cùng với sự nỗ lực của các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã và đang không ngừng phát triển, hiện đại hoá hệ thống thanh toán, hoàn thiện cơ sở pháp lý, cải tiến phương thức và quy trình kỹ thuật thanh toán, phong cách phục vụ, đặc biệt có sự đột phá trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử hiện đại nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và thích ứng với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Song song với chủ trương thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt nói chung, Chính phủ cũng quan tâm chỉ đạo phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn.

Tại Quyết định số 2545/QĐ-TTg ngày 30/12/2016 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2016-2020, Thủ tướng Chính phủ cũng đã xác định mục tiêu “Tập trung phát triển một số phương tiện và hình thức thanh toán mới, hiện đại, phục vụ cho khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa; tăng mạnh số người dân được tiếp cận các dịch vụ thanh toán, nâng tỷ lệ người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản tại ngân hàng lên mức ít nhất 70% vào cuối năm 2020”; đồng thời đề ra giải pháp cụ thể nhằm thúc đẩy phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn.

NHNN đã xây dựng và triển khai Đề án thí điểm phát triển một số hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn; theo đó, NHNN đã cho phép thí điểm một số mô hình dịch vụ thanh toán dựa trên sự hợp tác của các ngân hàng thương mại với các tổ chức khác thông qua sử dụng các phương thức thanh toán hiện đại nhưng dễ sử dụng, phù hợp với địa bàn nông thôn để mở rộng, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo.

Phó Thống đốc cho hay, Cách mạng Công nghiệp 4.0 đã tạo ra nhiều cơ hội để phát triển các dịch vụ thanh toán hiện đại, dễ sử dụng với chi phí thấp, phù hợp với địa bàn nông thôn; NHNN đang phối hợp với các đơn vị liên quan đề xuất các chính sách phát triển ngành ngân hàng thích ứng với Cách mạng công nghiệp 4.0. Đồng thời, NHNN cũng đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan, với sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế, tập trung nghiên cứu xây dựng Chiến lược Tài chính Toàn diện Quốc gia tại Việt Nam nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính của người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo; trong đó lĩnh vực thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn đóng vai trò rất quan trọng…